Το Σύνδρομο του Απατεώνα

 

Η ιστορία της Ελένης

 

Όταν γνώρισα την Ελένη το μόνο που επαναλάμβανε είναι πως “Δεν έχω καθόλου ενέργεια πια, για τίποτα”.   Η Ελένη, είναι ιδιοκτήτρια ενός μικρού κομμωτήριου και μητέρα 3 παιδιών η οποία παλεύει καθημερινά με τις υποχρεώσεις της, να φροντίσει τα παιδιά της, να είναι ευγενική με τους πελάτες, να φροντίζει να πληρώνει τον μισθό της βοηθού της και το ενοίκιο στο τέλος του μήνα.

Φοβόταν πως θα αναγκαζόταν να κλείσει την επιχείρησή της, έστω και αν τα ραντεβού ήταν περισσότερα από αυτά που μπορούσε να διαχειριστεί. Και κυρίως ένιωθε ενοχές πως δεν ήταν καλή μητέρα, σύζυγος, κόρη, φίλη.

Όταν ανέφερα στην Ελένη πως το business coaching θα μπορούσε να τη βοηθήσει με κοίταξε απορημένη λέγοντας πως “Το business coaching αφορά μόνο “επιχειρηματίες”.

Η Ελένη δεν έβλεπε τον εαυτό της ως επιχειρηματία, αν και διοικούσε με επιτυχία δύο “επιχειρήσεις”: το κομμωτήριο και το σπίτι της. Διστακτικά δέχτηκε να κάνει μια πρώτη συνάντηση coaching μαζί με τη Λήδα.

Η ιστορία της Λήδας

Η Λήδα, μόλις είχε πάρει προαγωγή αλλά ένιωθε πως μάλλον στάθηκε τυχερή.

Ήξερε “καλά” πως οι συνάδελφοι της συζητούσαν για αυτήν πίσω από την πλάτη της και πίστευαν πως δεν είναι ικανή.

Και έκανε οτιδήποτε για να αποδείξει την “ανικανότητα” της. Στα meetings μιλούσε όλο και λιγότερο γιατί φοβόταν πως θα κάνει λάθος. Κάποιες φορές μάλιστα προσπαθούσε να ξεγλιστρήσει από τις συναντήσεις γιατί κάτι επείγον είχε προκύψει.

Κάθε πρωί σηκωνόταν και ετοιμαζόταν για τη δουλειά με δυσκολία. Δεν ήθελε να βρεθεί ξανά στον ίδιο χώρο με αυτούς που την κουτσομπόλευαν.

Και οι δύο αυτές γυναίκες είχαν μια “κοινή εμπειρία”, μια εμπειρία συνηθισμένη σε πολλούς ανθρώπους - άντρες και γυναίκες. Πολλοί βιώνουν αυτό που έχει περιγραφεί ως το σύνδρομο του απατεώνα.

Το σύνδρομο του Απατεώνα

Αν και έχουν καταφέρει να δημιουργήσουν μια επιτυχημένη επιχείρηση, νιώθουν πως δεν είναι αρκετά ικανοί και πως σύντομα θα την κλείσουν. Νιώθουν πως είναι θέμα χρόνου μέχρι κάποιος να ανακαλύψει πως δεν είναι ικανοί. Δυσκολεύονται να δεχτούν κομπλιμέντα ή να γιορτάσουν τις επιτυχίες τους. Νιώθουν πως δεν ανήκουν στην “ομάδα των επιχειρηματιών” όπως η Ελένη παρόλο που έχουν τα προσόντα και την ικανότητα. Νιώθουν πως δεν είναι άξιζαν την προαγωγή και απλώς στάθηκαν τυχεροί όπως η Λήδα. Νιώθουν έντονη ανασφάλεια, κατακλύζονται από αρνητικές σκέψεις και συναισθήματα και αισθάνονται ανεπαρκείς.

Τι είναι το σύνδρομο του απατεώνα;

Ο όρος "σύνδρομο του απατεώνα" επινοήθηκε για πρώτη φορά στα τέλη της δεκαετίας του 1970 από τις ψυχολόγους Pauline Clance και Suzanne Imes, οι οποίες παρατήρησαν το φαινόμενο σε γυναίκες με υψηλές επιδόσεις. Οι Clance και Imes όρισαν το σύνδρομο του απατεώνα ως ένα ψυχολογικό φαινόμενο στο οποίο τα άτομα, ιδίως οι γυναίκες, αμφιβάλλουν για τα επιτεύγματά τους και έχουν έναν επίμονο φόβο ότι θα εκτεθούν ως απατεώνες παρά τις αποδείξεις των ικανοτήτων τους.

Tα επιστημονικά τους ευρήματα έδωσαν την αφορμή για τη δημιουργία ειδικών προγραμμάτων και πρωτοβουλιών σε όλους τους χώρους για την αντιμετώπιση του φαινομένου. Ακόμα και διάσημες γυναίκες όπως οι ηθοποιοί η Charlize Theron και η Viola Davis, η δικηγόρος και πρώην Πρώτη Κυρία των ΗΠΑ, Michelle Obamα, η Sheryl Sandberg στέλεχος στα διοικητικά συμβούλια της Google και της Meta (Facebook) έχουν ομολογήσει πως έχουν νιώσει ανεπαρκείς.

Μήπως όμως το σύνδρομο του απατεώνα δεν υπάρχει;

Οι Ruchika Tulshyan και οι Jodi-Ann Burey γράφουν στο άρθρο τους στο Harvard Business Review Stop Telling Women They Have Imposter Syndrome

“Ο αντίκτυπος του συστημικού ρατσισμού, του ταξισμού, της ξενοφοβίας και άλλων προκαταλήψεων απουσίαζε κατηγορηματικά όταν αναπτύχθηκε η έννοια του συνδρόμου του απατεώνα. Πολλές ομάδες αποκλείστηκαν από τη μελέτη, δηλαδή έγχρωμες γυναίκες και άτομα διαφόρων εισοδηματικών επιπέδων, φύλων και επαγγελματικού υπόβαθρου. Ακόμη και όπως το γνωρίζουμε σήμερα, το σύνδρομο απατεώνα ρίχνει την ευθύνη στα άτομα, χωρίς να λαμβάνει υπόψη τα ιστορικά και πολιτισμικά πλαίσια που είναι θεμελιώδη για το πώς εκδηλώνεται τόσο στις έγχρωμες όσο και στις λευκές γυναίκες. Το σύνδρομο του απατεώνα κατευθύνει την άποψή μας προς τη διόρθωση των γυναικών στην εργασία, αντί να διορθώνει τους χώρους όπου εργάζονται οι γυναίκες.”

To coaching και το “σύνδρομο του απατεώνα”- Μπορούμε να νιώσουμε επαρκείς;

Το business coaching και το career coaching μπορούν να συνδράμουν αποφασιστικά γιατί

• Αναγνωρίζουμε τις αρνητικές σκέψεις και τα αρνητικά συναισθήματα. Αυτό είναι το πρώτο βήμα για να μπορέσουμε να δούμε ποια θα είναι η πιο αποτελεσματική λύση.

• Προσδιορίζουμε τα δυνατά μας σημεία και τις αδυναμίες μας, αναγνωρίζουμε τα επιτεύγματα μας - μικρά και μεγάλα - αλλά και τι μπορούμε να μάθουμε από τις αποτυχίες μας.

• Προσδιορίζουμε ποιες είναι οι δικές μας αδυναμίες και ποιες οι αδυναμίες του κοινωνικού ή εργασιακού μας περιβάλλοντος και πως θα μπορεσουμε να τις βελτιώσουμε.

• Μαθαίνουμε να δεχόμαστε τα κομπλιμέντα και τις επιτυχίες μας.

• Εξασκούμαστε στο να βλέπουμε την αρνητική κριτική, ως εποικοδομητική κριτική που μας βοηθά να αναπτυχθούμε και να βελτιωνόμαστε.

• Θέτουμε ρεαλιστικούς στόχους μέσα στο πλαίσιο των δυνατότητων.

• Αναζητούμε υποστήριξη όταν την χρειαζόμαστε.

Το coaching μας βοηθά να αναγνωρίζουμε ότι κάθε εμπόδιο ή πρόβλημα που εμφανίζεται μπροστά μας στην εργασία μας, είναι μια ευκαιρία.

Μια ευκαιρία να εφοδιαστούμε με νέες λύσεις και προσεγγίσεις στο θέμα που μας απασχολεί.

Μας βοηθά να καταφέρνουμε να πετυχαίνουμε μικρους καθημερινούς στόχους οι οποίοι οδηγούν στον μεγάλο μας όραμα και ιδέα.

Μας βοηθά να θυμόμαστε ότι κάθε μικρή νίκη είναι μια δική μας νίκη και δεν αφορά κανέναν άλλον.

Άρα, ναι μπορούμε να νιώσουμε επαρκείς γιατί αυτό είμαστε! Γιατί δεν είμαστε απατεώνες!